Nieodpłatne użyczenie nieruchomości a podatek

Obowiązek podatkowy osoby użyczającej mieszkanie

W 2009 r. uchylono przepis art. 16 ust. 1 i 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który przewidywał obowiązek podatkowy dla osób bezpłatnie użyczających mieszkanie lub inną nieruchomość drugiej osobie. Oznacza to, że obecnie właściciel mieszkania, który użycza je komuś innemu, nie musi płacić podatku od tej czynności.

Korzystanie z mieszkania a podatek

W przypadku umowy użyczenia obowiązek podatkowy spoczywa na osobie, która nieodpłatnie korzysta z mieszkania. Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychód uznaje się wartość otrzymanych świadczeń: nieodpłatnych i tych uzyskanych w naturze. Wskutek tego należy zapłacić podatek wynoszący tyle, co czynsz, jaki mógłby obowiązywać, gdyby została zawarta umowa najmu. Wynika to bezpośrednio z art. 11 ust. 2a pkt 3: „jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu lub budynku, wartość pieniężną tego nieodpłatnego świadczenia ustala się według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku”.

Niekiedy można tego uniknąć. Taką możliwość mają osoby, które są ze sobą spokrewnione. Mówi o tym art. 21 ust. 1 pkt 125 ww. ustawy „wolne od podatku dochodowego są: wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, obliczona zgodnie z art. 11 ust. 2–2b, otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn, z zastrzeżeniem ust. 20”.

Do I grupy podatkowej zalicza się małżonka, rodzeństwo, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, ojczyma, macochę, teściów. Natomiast do II grupy należą zstępni rodzeństwa, zstępni i małżonkowie pasierbów, rodzeństwo rodziców, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych.

Gdy mieszkanie udostępniono osobie z pierwszej lub drugiej grupy podatkowej, występuje zwolnienie z płacenia podatku. Jeśli lokal użyczono komuś spoza tej listy, na mocy art. 11 ust. 2a pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych pojawia się obowiązek podatkowy.

Użyczenie mieszkania a podatek od czynności cywilnoprawnych

Poza podatkiem dochodowym w kwestii użyczenia mieszkania bierze się pod uwagę również podatek od czynności cywilnoprawnych i VAT. Pierwszy z nich nie dotyczy umowy użyczenia. Potwierdza to interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 2 lutego 2012 r. (sygn. IBPBII/2/415-1210/11/HS): „właściciel mieszkania, który oddaje je do bezpłatnego używania innej osobie fizycznej, nie jest zobowiązany do zapłaty innych podatków w związku z zawarciem umowy użyczenia, w tym w szczególności do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych (ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych nie zawiera umowy użyczenia, jako umowy podlegającej podatkowi)”.
Zawarcie umowy użyczenia może podlegać opodatkowaniu VAT, ale tylko w sytuacji, gdy wiąże się ono z prowadzeniem przedsiębiorstwa i podatnik ma prawo obniżenia należności podatkowej o kwotę podatku, którą naliczono w przypadku nabycia towarów i usług związanych z tymi usługami w części lub całości.

Więcej informacji na Prawo-mieszkaniowe.info