Rzeszowski Pomnik przemówi. „Wielka Mandorla Superstar” coraz bliżej [WYWIAD I ANKIETA]

Inicjatywa ta stanie się nie tylko pretekstem do rozmowy o Pomniku Walk Rewolucyjnych i jego miejscu w świadomości mieszkańców, ale też artystycznym manifestem. Seria wydarzeń, która ma odbyć się już za kilka dni w Rzeszowskich Piwnicach to część projektu realizowanego przez Fundację Rzeszowską.

Pomnik, który przemówi

Tego dnia, w ramach projektu, odbędzie się debata nad samym pomnikiem, jak i wystawa artystyczna oraz specjalny performance. Zwłaszcza ta ostatnia część może budzić ciekawość wśród mieszkańców Rzeszowa. Sam pomysł na spektakl narodzić się miał bowiem z potrzeby opowiedzenia historii pomnika w niecodzienny sposób – nie poprzez spór czy akademicką debatę, lecz za pośrednictwem głosu samego monumentu.

Na scenie pojawi się kobieca postać, uosabiająca rzeźbę, która symbolicznie „schodzi z cokołu”, by opowiedzieć o sobie – o tym, jak została zapomniana, wyśmiana, ale też jak bardzo potrzebuje rozmowy i zrozumienia.

– To będzie opowieść z przymrużeniem oka, momentami śmieszna, ale też wzruszająca. Trochę autoironiczna, trochę liryczna – mówi Dagny Mikoś, rzeszowska aktorka i autorka scenariusza części artystycznej wydarzenia. – Chciałam dać głos komuś, kogo nikt już nie chce słuchać. Pokazać, że warto spojrzeć inaczej: z dystansem, ale i z szacunkiem.

Jak tłumaczy sama Mikoś, zaplanowany spektakl składa się z trzech części: edukacyjnej, kobiecej i koncertowej. W każdej z nich pojawiają się autorskie utwory muzyczne, począwszy od ballad, a skończywszy na utworach rapowanych. Wszystkie te kompozycje zostały stworzone z pomocą rzeszowskiego kompozytora Tomasza Zięby i zespołu muzyków.

Całość widowiska zamyka dynamiczny finał, w którym dominują taniec, rytm i kolor.

Mandorla, czyli symbol nowego spojrzenia

W tytule spektaklu pojawia się słowo „mandorla”, czyli pojęcie wywodzące się z historii sztuki. Tradycyjnie oznacza ono owalną aureolę, otaczającą postaci świętych na ikonach. W rzeszowskim kontekście zaś ma to być nawiązanie do samej rzeźby, często potocznie i niewybrednie komentowanej ze względu na swój kształt.

– Chcieliśmy nadać temu kształtowi inne znaczenie – oderwać się od tanich skojarzeń i pokazać, że forma może mieć wiele odczytań – wyjaśnia Dawid Domański z Fundacji Rzeszowskiej. – Dlatego sięgnęliśmy po termin „mandorla” – piękny, symboliczny i nawiązujący do sacrum.

To właśnie m.in. Fundacja Rzeszowska w ostatnich latach przywróciła temat pomnika do publicznej dyskusji, tworząc archiwum materiałów, organizując wystawy, oprowadzania i debaty. Spektakl jest naturalną kontynuacją tych działań, ale w znacznie bardziej artystycznej i emocjonalnej formie.

Przestrzeń na refleksję i rozmowę

Towarzysząca wydarzeniu wystawa plenerowa na Skwerze Kultury przybliża postać prof. Mariana Koniecznego, autora pomnika, a także dokumentuje proces jego powstawania. Jej uzupełnieniem będzie panel dyskusyjny w Rzeszowskich Piwnicach, w którym udział wezmą m.in. prof. Jan Tutaj, rektor ASP w Krakowie, oraz Filip Konieczny, syn artysty.

– Chcemy, żeby to był czas spokojnej rozmowy, zadawania pytań, dzielenia się wspomnieniami i opiniami – mówi Domański. – Nie po to, by kogoś przekonywać na siłę, ale żeby zrozumieć, co ten pomnik znaczył i znaczy dziś.

Organizatorzy przyznają, że temat budzi różne emocje, nie zawsze pozytywne. Jak jednak podkreślają zgodnie Mikoś i Domański, spektakl nie unika tego aspektu. Wręcz przeciwnie, w jednej z piosenek Dagny wykorzystane zostały autentyczne komentarze z internetu, które pojawiły się pod postami zapowiadającymi wydarzenie.

– Nie chciałam się z nich śmiać, ale też nie chciałam ich ignorować – mówi aktorka. – Zebrałam je i stworzyłam z nich tekst – utwór „Dzieło zgoła barbarzyńskie”. Bo skoro ten pomnik aż tyle mówi ludziom, nawet przez złość, to coś w tym musi być.

Artystyczny hołd dla Pomnika

Organizatorzy zaznaczają, że „Wielka Mandorla Superstar” to nie manifest polityczny ani próba narzucenia jednej wizji. To raczej osobista wypowiedź artystyczna, która ma skłonić do refleksji i spojrzenia na pomnik jako element kultury, sztuki, miejskiej tożsamości.

– Nie wszyscy muszą go kochać, ale warto go poznać. Bo pomniki też mają swoją historię i uczucia, przynajmniej w tym spektaklu – śmieje się Dagny Mikoś. – Może kiedyś pomnik zniknie z miejskiej przestrzeni. Ale jeśli tak się stanie, to ten spektakl zostanie – jako forma pamięci o nim. Taki pomnik… dla pomnika.

Zaproszenie dla mieszkańców

„Wielka Mandorla Superstar” odbędzie się 10 października. Początek samego wydarzenia zaplanowany jest na godz. 17:30, natomiast spektakl rozpocznie się o 20:00 i będzie transmitowany również online. Całości towarzyszyć mają materiały edukacyjne, wystawa oraz spotkania z twórcami. Wstęp na wszystkie wydarzenia jest bezpłatny, jednak obowiązują wejściówki, które odebrać można w kasie Rzeszowskich Piwnic.

Projekt jest współfinansowany ze środków Miasta Rzeszowa i sponsorów prywatnych.