Ks. prof. Wierzbicki: "Franciszek krytykował klerykalizm jako rak Kościoła"

Tak postać zmarłego papieża ocenia etyk i filozof ks. prof. Alfred Wierzbicki z Wydziału Filozofii i Socjologii UMCS. W rozmowie z PAP podkreślił m.in., że Franciszek "wymykał się schematom", a jego pontyfikat był świadectwem duszpasterskiej odwagi i głębokiej wrażliwości społecznej.

Zobacz też:

Skromność

Ks. prof. Wierzbicki w rozmowie z Polską Agencją Prasową zaznaczył, że Franciszek zostanie zapamiętany jako papież miłosierdzia, uchodźców i – jak sam mówił – "ludzi z peryferii". Od początku pontyfikatu starał się żyć w zgodzie z tym przesłaniem, co wyrażało się m.in. w decyzji, by nie zamieszkać w Pałacu Apostolskim, lecz w Domu Świętej Marty.

Sam kiedyś mieszkałem w nim jako uczestnik jednego z sympozjów, ale nawet przez myśl by mi nie przyszło, że kiedyś to będzie rezydencja papieska. W XVI wieku mieścił się tu lazaret dla chorych zakaźnie, a Pius XII w tym domu podczas II wojny światowej umieszczał Żydów, którym udzielał schronienia na terenie Watykanu

 – przypomniał ksiądz profesor.

Podkreślił, że Franciszek był papieżem gestów – takich, które miały realne znaczenie dla ludzi znajdujących się na marginesie społeczeństw i Kościoła. To właśnie na nie miał położyć w szczególności akcent w trakcie swojego pontyfikatu. 

Nie oznacza to jednocześnie, że nie kierował się doktryną. Przy czym wykonywał wiele gestów bliskości do ludzi. Wszystkich zaszokował, gdy po raz pierwszy w Wielki Czwartek poszedł do więzienia i postanowił tam dokonać obrzędu umycia nóg. Zaskakujący był do ostatnich chwil, gdy niespodziewane w minioną Niedzielę Zmartwychwstania wyszedł do zgromadzonych na Placu Św. Piotra 

– mówił ks. prof. Wierzbicki.

Papież ubogich

Wskazał również na znaczenie papieskich pielgrzymek, które często omijały potęgi, a kierowały się ku miejscom zapomnianym i naznaczonym cierpieniem. Symboliczne miało być to, że papież odwiedził niewiele znaczących stolic europejskich. Udał się on jednak np. na Lampeduzę, czyli, jak stwierdził ksiądz profesor, "wyspę ludzkiego nieszczęścia, gdzie przypływają uchodźcy z Afryki".

Otwierał oczy na ludzkie nieszczęście, co wpisuje się w przesłanie jego pontyfikatu, aby Kościół był na peryferiach, nie kręcił się wokół siebie, zrezygnował ze splendoru i pokusy władzy. Krytykował też klerykalizm, który określał jako rak Kościoła 

– zaznaczył.

Papież, w opinii duchownego i wykładowcy, miał też nie stronić od mocnych słów. Jego język, czasem dosadny, nieraz budził zdziwienie, ale też poruszał sumienia. Wielokrotnie mieli interweniować wówczas tłumacze. Jako przykład ks. prof. Wierzbicki podał sformułowanie Franciszka, że: "duszpasterz powinien śmierdzieć, jak owce", co zostało przetłumaczone z włoskiego na polski jako: "duszpasterz powinien mieć zapach swoich owiec".

W opinii duchownego, Franciszek był reformatorem, nie rewolucjonistą, i od pierwszych dni pontyfikatu podejmował odważne tematy.

Od pierwszych tygodni zaczął piętnować pedofilię w Kościele. To właśnie najwięcej polskich biskupów spotkało się z karami watykańskimi za swoje osobiste niegodne czyny lub za ukrywanie pedofilii 

– przypomniał uczony.

Jako przełomowe określił także dopuszczenie kobiet do pełnienia ważnych funkcji w Watykanie, czego wcześniej nie praktykowano. Swoistą rewolucją można nazwać np. powierzenie ważnych urzędów watykańskich kobietom, bo – jak wymienił – na czele administracji Stolicy Apostolskiej i na czele kongregacji ds. życia konsekrowanego stoją dwie włoskie zakonnice.

Kontrowersyjne stanowisko wobec wojny

Wierzbicki odniósł się także do postawy Franciszka wobec wojny w Ukrainie. Wskazał, że wielu Ukraińców mogło poczuć się zawiedzionych brakiem jednoznacznego potępienia Rosji.

– Oczywiście może być wiele powodów, m.in. to, że pochodzi z innego kontynentu, ale zdaje się, że nie ogarnął tego wielkie zagrożenia, jakim jest imperializm rosyjski. Zresztą podobnie jak Pius XII, który na początku nie rozumiał skali zagrożenia nazizmem w Niemczech, ale później dojrzewał do tego – powiedział duchowny.

Choć papież wyrażał współczucie wobec narodu ukraińskiego, jego stanowisko nie było – zdaniem ks. prof. Wierzbickiego – wystarczające.

Papież wielokrotnie współczuł, mówiąc o "umęczonej Ukrainie". Może w tych słowach zawiera się jednak wskazanie, że to Ukraina jest ofiarą. Sądzę, że Ukraińcy mieli prawo oczekiwać większego wsparcia ze strony papieża

- tłumaczył ks. prof. Wierzbicki.

W jego ocenie, jednym z pierwszych zadań kolejnego papieża powinno być sformułowanie spójnej wizji sprawiedliwego pokoju dla Ukrainy. Franciszek – jak mówi duchowny – pozostawia po sobie duchowe dziedzictwo, którego sednem była nadzieja.

Franciszek zostawia nas z testamentem nadziei, która przychodzi nawet wtedy, gdy jest jej mało lub nie ma już wcale 

– podsumował uczony swoją rozmowę z PAP.

Papież Franciszek zmarł w wieku 88 lat, w trakcie rekonwalescencji po ciężkim zapaleniu płuc.